Dünya mimarlık tarihine, yapmış olduğu yapıtlarla damga vuran Mimar Sinan’ın yüzyıllardır ayakta kalan eşsiz yapıtları, sağlamlıklarıyla yıllara meydan okuyor.
Osmanlı mimarlık sanatının mükemmel yüzyılını inşa eden Mimar Sinan, yarım asırda cami, çarşı, köprü, kervansaray üzere birçok yapıta imza attı. Günümüz mimarlarına ışık olan ve kentin simge yapılarını inşa eden Mimar Sinan’ın yapıtları, sağlamlığıyla yüzyıllardır ayakta duruyor.
Sinan’ın İstanbul’da çıraklık, kalfalık ve ustalık yapıtları olarak isimlendirdiği Şehzadebaşı, Süleymaniye ve Selimiye mescitleri, mimari özellikleriyle de ilgi çekiyor.
“Mimar Sinan’ın en büyük özelliği, zelzelenin tesirini bilmesiydi”
Ömrünü Mimar Sinan’ı tanımaya ve yapıtlarındaki ayrıntıları gün yüzüne çıkarmaya adayan Yüksek İnşaat Mühendisi Vahit Okumuş, Mimar Sinan’ın sarsıntıların tesirini bildiğini, bunun da onun en büyük özelliği olduğunu söyledi.
Mimar Sinan’ın zelzelesi bilmesi nedeniyle evvel materyal seçmeyi öğrendiğini belirten Okumuş,
Sinan harika bir gereç bilgisine sahip. Yaptığı bütün binaları üniform materyalle yapmıştır. Mesela Süleymaniye Mescidi’ni küfeki taşından yapmıştır. Lakin kubbesini de vakitle değişerek küfeki taşına ahenk sağlayan bir gereç olduğu için tuğlayla yapar. Yani öncelikle sarsıntı hareketinden az etkilenen malzemeyi kullanır.
dedi.
“Mimar sinan, tarihi laboratuvar üzere kullandı”
Mimar Sinan’ın tarihten intikal eden yapıtları incelediğini, yani tarihi laboratuvar olarak kullandığını anlatan Okumuş,
Mimar Sinan ‘tarihte bu etkilenmediğine nazaran o vakit vakitle bunun değişmesi de azdır’ diyor ve o gereçleri seçiyor. Farklı kentlerde yaptığı tüm yapıtlarda o bölgede kullanılan malzemeyi seçerek kullanıyor. Mimar Sinan yapıtlarında zelzele, ne olursa olsun ona karşı koymak istiyor, sarsıntının tesirinden kaçmaya çalışıyor, azaltmaya çalışıyor ve azaltıyor.
diye konuştu.
Eserlerinde sarsıntının tesirini azaltan birçok sistem kullandı
Mimar Sinan’ın, yapıtlarında sarsıntının tesirini azaltmak için birçok sistem bulduğunu aktaran Okumuş, şöyle devam etti:
Örneğin; Süleymaniye Mescidi’nin etrafını istinat duvarıyla çeviriyor. Çevirdikten sonra bunun altına kuyular açıyor. Bu kuyunun gayesi sarsıntılarda toprak sulanır, bina üste yanlışsız hareket eder. Sinan bunu önlemek için kuyu yapıyor ve burayı da dolduruyor. Materyal olarak da küfeki taşının tozunu kullanıyor. Yağmur yağdığında bu sular kuyuya doluyor. Lakin zelzelede de sulanma oluyorsa o sular da kuyuya doluyor. Kuyuya bir deşarj borusu yapıyor. Bu yolla zelzelenin yarattığı su tesirini ortadan kaldırıyor.
Sinan taneli yerin üzerine çim ve ağaç da ekmedi. Yani tabanın havalanması için de altta kanallar yapıyor, yeri kuru tutmak istiyor, korozyonu önlüyor. Zelzele bir defa dalga yapar lakin her toprak ve her gereç, her dalgayı yapmaz. Caminin etrafındaki istinat duvarları o kadar güçlüdür ki o toprak dalgasını, bu dolgu tabana iletmez. Yani taneli yer sarsıntıda izolatör misyonu görmektedir. Bu gereç zelzeleden az etkilendiği için dalga hareketini az yapar. Sinan, binasını yerden üst kaldırmış ve toprak dalgasını önlemiştir.
Okumuş, Mimar Sinan’ın hiçbir vakit yapıtlarında taşları demirle kenetlemediğini belirtti.
Mimar Sinan’ın yapıtlarında binalarını kemer ve kubbelerden yaparak yüklerini kemerlere taşıttığını aktaran Okumuş,
Sinan’ın kemerleri yatay yüklerden kolay etkilenmez. İstanbul’da bir zelzele olacaksa Sinan’ın minaresi yıkılırsa İstanbul’da ayakta bina kalmaz. Kubbesini, kemerini demiyorum. Onların yıkılmayacağını söylüyorum. Süleymaniye Camii’nin bir minaresini de bozmuşlar, taşları birbirine demirlerle bağlamışlar, o yıkılabilir. Bozmamışlarsa yıkılmayacaktır. Zira Sinan sarsıntıya karşı koymak istemiyor, zelzelenin hareketini yok etmek istiyor ve yok edebiliyor. Bugün bu tekniği kullanarak konutlar yapılsa, hiçbir vakit yakılmaz.
değerlendirmesinde bulundu.
“Sinan’ın matematiğini bilmeden Sinan’ın tekniğini kullanamazsınız”
Okumuş, Mimar Sinan’ın çabucak hemen bütün yapıtlarında tıpkı tekniği kullandığını anlattı.
Mimar Sinan’ın yapıtlarında kullandığı tekniğin günümüzde pek bilinmediğini ve kullanılmadığını lisana getiren Okumuş,
Sinan’ın matematiğini bilmeden Sinan’ın tekniğini kullanamazsınız. Onun için Mimar Sinan’ın matematiğini üniversitelerde öğretsinler. Ayrıyeten üniversitelere materyal dersi koysunlar, tarihi, laboratuvar olarak kullansınlar. Bu kıymetli.
dedi.
Mimar Sinan’ın yapıtlarını yaparken yumurta akı kullandığı kelamının bir efsane olduğunun altını çizen Okumuş,
Sinan’ın pantatiflerinde alçı var. Alçının içine keten koyar. Ketene, kenevire hiçbir böcek, sinek gitmez. Onun için Sinan’ın mescitlerinde örümcek ağı, sinek olmaz. Beşerler buna efsaneler uyduruyorlar.
ifadelerini kullandı.
Yorum Yok